Tìm hiểu về ngày Pháp luật Việt Nam 09/11/2020
Cùng với việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, đưa pháp luật vào cuộc sống trở thành yêu cầu cấp thiết, cần được thực hiện thường xuyên, liên tục và hiệu quả với nhiều hình thức, biện pháp phù hợp. Ngày Pháp luật Việt Nam là một trong những hình thức, biện pháp triển khai cụ thể nhằm đáp ứng yêu cầu đó.
1. Thượng tôn Hiến pháp và pháp luật
Ngày Pháp luật Việt Nam được tổ chức hằng năm nhằm tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, đề cao giá trị của Hiến pháp, pháp luật trong Nhà nước pháp quyền, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật cho mọi người trong xã hội. Với ý nghĩa đó, để hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam, các cơ quan, đơn vị, địa phương tập trung hoàn thành tốt các nhiệm vụ liên quan đến công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật gắn với tổ chức thi hành pháp luật, đồng thời mọi tổ chức, cá nhân nghiên cứu, tìm hiểu pháp luật, góp phần đưa các quy định của pháp luật đi vào cuộc sống.
Pháp luật của nước ta đảm bảo nguyên tắc công bằng, minh bạch; ghi nhận, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp cho mỗi cá nhân và hài hòa lợi ích trong xã hội. Qua việc tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, các hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam xây dựng niềm tin, tình cảm, thái độ, hành vi ứng xử phù hợp với quy định của pháp luật, nâng cao ý thức bảo vệ pháp luật của toàn dân. Ngày Pháp luật Việt Nam được tổ chức nhằm đề cao giá trị con người, xây dựng nhân cách, ý thức làm chủ, tôn trọng kỷ cương, tự do trong khuôn khổ pháp luật; coi trọng các giá trị đạo đức tốt đẹp; ý thức trách nhiệm, nghĩa vụ công dân, lòng yêu nước, xây dựng nếp sống văn hoá. Đây chính là yếu tố tạo nên sự bền vững của ý thức pháp luật, kỷ cương, phép nước.
Văn hóa pháp lý được thể hiện hàng ngày ở tất cả các lĩnh vực hoạt động của Nhà nước, cá nhân và xã hội. Để hình thành văn hóa pháp lý cần phải xây dựng lối sống theo pháp luật. Ngày Pháp luật Việt Nam góp phần xây dựng lối sống theo pháp luật, tạo lập thói quen tự giác thực hiện, ứng xử theo pháp luật và nâng cao nhận thức pháp luật của mỗi người.
Nghị định số 28/NĐ-CP quy định về nội dung, hình thức và trách nhiệm tổ chức Ngày Pháp luật Việt Nam (Chương II) cụ thể như sau:
1. Về nội dung, Ngày Pháp luật Việt Nam được tổ chức để khẳng định vị trí, vai trò của Hiến pháp, pháp luật trong quản lý nhà nước và đời sống xã hội; giáo dục cán bộ, công chức, viên chức và người dân ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật; ý thức bảo vệ pháp luật; lợi ích của việc chấp hành pháp luật; tuyên truyền, phổ biến các quy định của Hiến pháp, pháp luật thiết thực với đời sống của nhân dân, gắn với chức năng, nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị; vận động nhân dân nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật; biểu dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân tiêu biểu trong xây dựng pháp luật, thực thi pháp luật, phổ biến, giáo dục pháp luật, gương người tốt, việc tốt trong thực hiện pháp luật và nội dung khác theo hướng dẫn của Bộ Tư pháp.
Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, Thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp có trách nhiệm tổ chức Ngày Pháp luật; Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và người đứng đầu cơ quan Trung ương của các tổ chức thành viên của Mặt trận trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của mình tổ chức Ngày Pháp luật cho các hội viên, đoàn viên của tổ chức mình.
1. Tổ chức thi tìm hiểu pháp luật
Nhiều hội thi, cuộc thi do các Bộ, ngành Trung ương tổ chức trên quy mô toàn quốc đã trở thành sự kiện chính trị – pháp lý của cả nước, thu hút đông đảo cán bộ, công chức, cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang và Nhân dân tham gia như: Cuộc thi viết “Tìm hiểu Hiến pháp nước Cộng hòa XHCN Việt Nam” (năm 2014, 2015) có hơn 5 triệu bài dự thi; Hội thi Hòa giải viên giỏi toàn quốc lần thứ III (năm 2016); Cuộc thi trực tuyến tìm hiểu kiến thức pháp luật cho học sinh trung học phổ thông (năm 2017) đã thu hút 233.650 học sinh tham gia; Cuộc thi trực tuyến “Pháp luật học đường” (năm 2019) đã thu hút gần 315.000 lượt thí sinh tham gia vòng loại. Một số hội thi có quy mô ngành như: Cuộc thi “Chúng tôi là kiểm sát viên”; Cuộc thi “Chấp hành viên giỏi”; Hội thi Tìm hiểu Luật Giao thông đường bộ… được tổ chức với các hình thức đa dạng.
Ở địa phương, nhiều tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã tổ chức các cuộc thi, hội thi tìm hiểu pháp luật hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam thu hút sự quan tâm, hưởng ứng tham gia của đông đảo các tầng lớp nhân dân với nhiều lứa tuổi, trình độ văn hóa, nghề nghiệp, dân tộc bằng nhiều hình thức như: thi viết (tìm hiểu Bộ luật Dân sự năm 2015, Bộ luật Hình sự năm 2015, Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, Luật Tố tụng hành chính năm 2015, các luật thuế, Luật Biển Việt Nam năm 2012, Luật Giao thông đường bộ năm 2008…); thi sân khấu hoá; thi sáng tác tranh cổ động và khẩu hiệu tuyên truyền pháp luật; thi trực tuyến tìm hiểu pháp luật…
Tổ chức mít tinh hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam được các Bộ, ngành, địa phương (Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Công Thương, Bảo hiểm xã hội Việt Nam, Thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh; các tỉnh: Bình Dương, Đồng Tháp, Vĩnh Phúc, Hòa Bình…) áp dụng trong thời gian vừa qua. Nhiều Bộ, ngành, địa phương đã tổ chức hội thảo, tọa đàm để thảo luận về các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác xây dựng, thi hành pháp luật; giới thiệu mục đích, ý nghĩa của Ngày Pháp luật Việt Nam (Bộ Công an, Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Thông tin và Truyền thông, Ủy ban Dân tộc, Bộ Tư pháp; các tỉnh: Sơn La, Điện Biên, Hậu Giang, Quảng Ngãi, Quảng Trị, Lào Cai, Quảng Ngãi, Bà Rịa – Vũng Tàu…); tổ chức diễn đàn góp ý dự thảo luật (Bộ Tư pháp, Bộ Nội vụ, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Xây dựng, Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam…); tổ chức Hội nghị tập huấn kiến thức pháp luật, kỹ năng PBGDPL…
Mô hình Ngày hội pháp luật được thành phố Hồ Chí Minh, các tỉnh: Bình Dương, Đồng Nai, Vĩnh Phúc … tổ chức thường xuyên, định kỳ trong tuần lễ hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam để tư vấn, giải đáp pháp luật cho người lao động, người sử dụng lao động thông qua các tình huống, vụ việc cụ thể liên quan trực tiếp đến quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp của người lao động, tổ chức, mang lại nhiều kết quả tích cực. Trong khuôn khổ ngày hội, công nhân, viên chức và người lao động còn được các luật sư, chuyên gia giải đáp các vướng mắc về pháp luật dân sự, pháp luật lao động, đồng thời tư vấn sức khỏe, giới thiệu việc làm…
Bên cạnh đó, nhiều Bộ, ngành, địa phương còn tổ chức đối thoại chính sách, pháp luật (Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, Tổng cục Thuế, Tổng cục Hải quan, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam…); tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp luật miễn phí (Liên đoàn Luật sư Việt Nam, Đoàn luật sư cấp tỉnh và các Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước…); hội thảo, tọa đàm đánh giá những bất cập từ thể chế chính sách và vướng mắc từ thực tiễn thi hành pháp luật để đề xuất các cơ quan có thẩm quyền xem xét, giải quyết, sửa đổi, bổ sung, thay thế; tư vấn pháp luật lưu động, PBGDPL trực tiếp tại địa bàn vùng sâu, vùng xa (Sơn La, Nghệ An, Hà Giang…); thực hiện tuần lễ “Lắng nghe ý kiến người nộp thuế” (Tổng cục Thuế); chương trình dân hỏi, giám đốc trả lời (Đồng Nai, Hải Phòng, Bắc Giang, Hòa Bình…).
Các cơ quan truyền thông, báo chí đã xây dựng, phát sóng các chương trình, chuyên trang, chuyên mục hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam. Hàng năm, trong đợt cao điểm hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam, hoạt động cổ động trực quan được các Bộ, ngành, địa phương thực hiện khắp mọi miền đất nước, tạo hiệu ứng lớn, thu hút sự quan tâm của xã hội, tập trung vào các chủ đề, khẩu hiệu Ngày Pháp luật Việt Nam của từng năm thông qua triển lãm, hệ thống pa nô, áp phích, băng rôn, khẩu hiệu…trên các tuyến đường chính, khu trung tâm, cơ quan, trường học, địa điểm công cộng.
Một số mô hình, cách thức khác hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam đã trở thành việc làm thường xuyên của cơ quan, tổ chức như: mô hình “Mỗi tuần một điều luật” (Bộ Quốc phòng, các tỉnh: Phú Yên, Quảng Nam, Cao Bằng…). Một số mô hình hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam được thực hiện có hiệu quả trong nhà trường như: Trong tuần lễ cao điểm, tổ chức sinh hoạt dưới cờ với chủ đề về Ngày Pháp luật vào thứ Hai đầu tuần; mô hình “Tiết học pháp luật” (tỉnh Long An); mô hình “Cổng trường trật tự an toàn giao thông”… Nhiều địa phương đã tổ chức chiếu phim lưu động phục vụ cán bộ, Nhân dân tại các xã vùng sâu, vùng xa kết hợp phổ biến pháp luật; tổ chức phiên tòa giả định, xét xử lưu động; khen thưởng các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác xây dựng, PBGDPL, thi hành pháp luật; duy trì sinh hoạt Ngày Pháp luật thường kỳ hàng tháng tại cơ quan, đơn vị, địa phương (Vĩnh Phúc, Quảng Ngãi, Sóc Trăng, Sơn La, Ninh Thuận, Bến Tre, Lâm Đồng, Bình Dương, Phú Yên, Kon Tum, Lạng Sơn…). Một số Bộ, ngành, địa phương còn tổ chức nhắn tin điện thoại về nội dung hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam (Bộ Tư pháp phối hợp với VNPT, Mobifone, Viettel; An Giang…); lồng ghép hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam với thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”; “Xây dựng nông thôn mới” (Kon Tum); tổ chức Ngày Đại đoàn kết tại khu dân cư (Phú Thọ) và nhiều phong trào, hoạt động xã hội khác…
Qua theo dõi, các Bộ, ngành, địa phương đều đánh giá cao về hiệu quả từ những cách thức, mô hình nói trên, qua đó đổi mới hình thức hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam nói riêng và công tác PBGDPL nói chung, đưa PBGDPL đi vào chiều sâu, thực chất.
Để Ngày Pháp luật Việt Nam được tổ chức thống nhất, đồng bộ, hiệu quả trên phạm vi cả nước, các Bộ, ngành, đoàn thể, địa phương cần tập trung thực hiện đồng bộ một số định hướng sau:
Thứ nhất, tiếp tục quán triệt, phổ biến, nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành và toàn xã hội về vị trí, vai trò, ý nghĩa của Hiến pháp và pháp luật trong quản lý đất nước, phát triển xã hội, tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật. Việc hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam cần bám sát và cụ thể hoá tinh thần Kết luận số 80-KL/TW của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 32-CT/TW; tăng cường chỉ đạo, hướng dẫn, tổ chức thực hiện thật tốt Luật PBGDPL năm 2012; rà soát, nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật để phù hợp với thực tiễn, trong đó có các quy định về Ngày Pháp luật Việt Nam.